Τίποτα δεν ηχεί πιο ευχάριστα στα αυτιά από την υπόσχεση της αιώνιας ευδαιμονίας. Αυτό πουλάνε όσοι επιδιώκουν την υποταγή των ανθρωπίνων συνειδήσεων στον έλεγχο της εξουσίας τους. Αυτό υποσχέθηκε στο λαό ο σοσιαλιστικός πατερναλισμός που ρίζωσε στην Ελλάδα από τη δεκαετία του 1980 και μετά. Το μήνυμα ήταν τόσο ευήκοο και εκλογικά επιτυχημένο που υιοθετήθηκε ακόμα και από την δεξιά. Έτσι, επί τριάντα συναπτά έτη, η πίστη σε μυθικές υποσχέσεις υπερίσχυσε της κριτικής και η συλλογική εξάρτηση της ατομικής ανεξαρτησίας.
Συνέπεια της μαζικής εθνικής αποχαύνωσης ήταν να εξαφανιστεί το πολιτικό κέντρο και οι ιδέες του φιλελευθερισμού, αφού όλοι σχεδόν οι Έλληνες πίστεψαν ότι θα γίνονταν πλούσιοι για πάντα χωρίς να κοπιάσουν. Εκείνοι που συνέχιζαν να δουλεύουν σκληρά και έντιμα έγιναν τα «κορόϊδα» της νέας ελληνικής οικονομίας των «καλών» γνωριμιών και των πολιτικών διασυνδέσεων. Αυτός, ο ιλουστρασιόν τύπου, σοσιαλισμός μας απογυμνώθηκε όταν οι δανειστές μας αντιλήφθηκαν ότι λέγαμε ψέματα για την οικονομία μας.
Το μόνο ελαφρυντικό που έχουμε για την εθνική μας πλάνη είναι οι ιστορικές περιστάσεις. Ο υπεραισιόδοξος ιδεαλισμός των ευρωπαίων φεντεραλιστών οδήγησε στην λάθος απόφαση να συμπεριληφθεί η Ελλάδα στη ζώνη του ευρώ. Αυτό ήταν ένα τραγικό λάθος τόσο για την Ευρωζώνη όσο και για την Ελλάδα. Η οποιαδήποτε ελπίδα για οικονομική ανάπτυξη και πρόοδο που διαφάνηκε περί τα μέσα της δεκαετίας του 1990 έσβησε όταν οι κυβερνώντες έβαλαν στο χέρι εύκολα και φθηνά ευρωδάνεια από τις διεθνείς αγορές. Διογκώνοντας έναν μη-παραγωγικό δημόσιο τομέα οι κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ και της ΝΔ κατέστρεψαν τις ιδιωτικές επιχειρήσεις και εξαφάνισαν κάθε προσπάθεια καινοτομίας στην Ελλάδα.
Καθώς γράφω αυτές τις γραμμές η χώρα βρίσκεται ένα βήμα πριν την χρεοκοπία και την έξοδό της από το ευρώ. Κι όμως, τα δύο μεγάλα κόμματα που κυβέρνησαν την Ελλάδα και είναι υπεύθυνα για τον εθνικό μας διασυρμό, εξακολουθούν αυτήν την ύστατη ώρα να κάνουν τα πάντα ώστε να μην αλλάξει τίποτα. Ο λόγος είναι προφανής όσο και κυνικός: αλλαγή σημαίνει μείωση του κράτους με φυσικό επακόλουθο την απώλεια της πολιτικής τους ισχύος. Έχοντας πλήρη αντίληψη του πολιτικού κινδύνου που διατρέχουν το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ υπολογίζουν με επαρχιώτικη κουτοπονηριά ότι οι Ευρωπαίοι εταίροι θα συνεχίζουν να ταΐζουν τον Ελληνικό Λεβιάθαν αφού, αν δεν το πράξουν, θα κινδυνεύσουν το ευρώ και οι οικονομίες τους. Την κουτοπονηριά αυτή την στηρίζουν στην φρούδα ελπίδα ότι οι πολιτικές ελίτ της Γαλλίας και της Γερμανίας θα αποφύγουν να πλήξουν τους φίλους τους τούς τραπεζίτες που έκαναν την ανοησία να αγοράσουν Ελληνικά ομόλογα. Όμως στην Ευρώπη δεν υπάρχουν μόνο κυβερνήσεις και τράπεζες, υπάρχουν και λαοί. Και οι λαοί της Ευρώπης δεν είναι διατεθειμένοι να επιτρέψουν στις κυβερνήσεις τους να σώζουν εσαεί μια χώρα η οποία δεν εννοεί να αλλάξει τρόπους. Η Γερμανική κυβέρνηση συνεργασίας σπαράσσεται αυτή τη στιγμή από αντικρουόμενες απόψεις οι οποίες περιλαμβάνουν την αναγκαστική έξοδο της Ελλάδας από το ευρώ.
Ένα είναι βέβαιο: ότι παρά την χωριάτικη κουτοπονηριά των δύο μεγάλων ελληνικών κομμάτων το πολιτικό σύστημα του σοσιαλιστικού πατερναλισμού που εφαρμόστηκε στην Ελλάδα αποκλείεται να επιβιώσει της οικονομικής κρίσης. Απλές αριθμητικές πράξεις αρκούν για να βγάλει ακόμα και ένας αδαής αυτό το συμπέρασμα. Το ζητούμενο είναι τι θα επακολουθήσει.
Δύο είναι οι παράγοντες που θα αποφασίσουν το μέλλον. Ο πρώτος είναι με ποιόν τρόπο θα επιλυθεί η Ελληνική κρίση. Αν η Ελλάδα παραμείνει στην ευρωζώνη είναι πολύ πιθανόν τα δύο μεγάλα κόμματα να επιβιώσουν. Φυσικά θα έχουν αναγκαστεί από τις εξωτερικές πιέσεις που θα δεχτούν να αφαιρέσουν αρκετό λίπος από το δημόσιο τομέα, χάνοντας αρκετή από την εμπιστοσύνη των εξαρτημένων ψηφοφόρων τους. Αλλά δεν πρέπει κανείς να υποτιμά τη δύναμη της αδράνειας και της συνήθειας. Μπορεί τα μεγάλα αστικά κέντρα της Ελλάδας να είναι εχθρικώς διακείμενα στον δικομματισμό αλλά η κατάσταση είναι πολύ διαφορετική στην ελληνική επαρχία. Εκεί υπάρχει, παρά την κρίση, ένα ισχυρότατο ρεύμα υποστήριξης στα δύο μεγάλα κόμματα. Επειδή σε ένα κοινοβουλευτικό σύστημα ένα κόμμα δεν χρειάζεται την απόλυτη πλειοψηφία για να κυβερνήσει, η παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ θα ευνοήσει την διαιώνιση του πατερναλισμού και της επαρχιώτικης οπισθοδρόμησης που εκφράζουν το ΠΑΣΟΚ και η ΝΔ.
Αν ωστόσο η Ελλάδα εξαναγκαστεί να βγει από το ευρώ τότε τα πράγματα θα είναι μάλλον διαφορετικά. Η αποχώρηση από το ευρώ, τουλάχιστον στην αρχή, θα σημάνει την υποβάθμιση του βιοτικού επιπέδου και των εισοδημάτων μέχρι και 50% αυτού που είναι σήμερα. Η λαϊκή οργή θα είναι τεράστια. Η οικονομία της Ελλάδας θα τείνει προς εκείνη της Βουλγαρίας. Ειδικά οι πρώτες μέρες της επαναφοράς της δραχμής, με τις αποταμιεύσεις να εξανεμίζονται και τις τράπεζες να αρνούνται να δώσουν τα χρήματα στους καταθέτες τους, θα δημιουργήσουν μια εκρηκτική κατάσταση με απρόβλεπτες συνέπειες.
Ο δεύτερος παράγοντας που αποφασίσει το μέλλον της χώρας μας είναι κατά πόσον θα επανεμφανιστεί ένα ισχυρό φιλελεύθερο κέντρο στο πολιτικό μας βίο. Τα κόμματα που βρίσκονται σήμερα στο Ελληνικό Κοινοβούλιο εκπροσωπούν κάτι λιγότερο από τον μισό ελληνικό πληθυσμό. Ο άλλος μισός, ο σκληρά εργαζόμενος και αδυσώπητα φορολογούμενος, δεν έχει σήμερα πολιτική εκπροσώπηση. Αυτό συμβαίνει διότι δεν υπάρχει ένα ισχυρό κεντρώο φιλελεύθερο κόμμα που θα συσπείρωνε τους μη-κρατικιστές πολίτες, όλους εκείνους τους πολλούς που πιστεύουν στο ελάχιστο κράτος και στην ισχύ της ιδιωτικής πρωτοβουλίας.
Ο συνδυασμός αυτών των δύο παραγόντων θα αποφασίσει αν το μέλλον της χώρας μας θα είναι μια χρόνια βιοτική υποβάθμιση, μια συνέχιση των παλιών κακών ηθών με την φρούδα ελπίδα μιας επανόδου στις «παλιές, καλές μέρες», ή ένα νέο ξεκίνημα. Συχνά υπερτονίζουμε στην Ελλάδα τις ιστορικές μας καταστροφές ξεχνώντας τα πολλά και σπουδαία έχουν γίνει από τότε που η χώρα μας αναγνωρίστηκε ως ανεξάρτητη[1]. Ένας λαός ο οποίος επί αιώνες ζούσε ως υπόδουλος μιας μουσουλμανικής απολυταρχίας κατάφερε μέσα σε λιγότερο από δύο αιώνες να βρίσκεται στις κορυφαίες θέσεις των πλουσίων κρατών της Γης[2]. Είμαστε από τους υγιέστερους και καλύτερα σπουδασμένους ανθρώπους στον κόσμο. Το ανθρώπινο κεφάλαιο της χώρας είναι τεράστιο και τραγικά αναξιοποίητο. Η εφαρμογή ενός ελάχιστου κράτους στην Ελλάδα θα απελευθέρωνε τις δημιουργικές της δυνάμεις και θα μας καθιστούσε εθνικά ανεξάρτητους και περισσότερο δημοκρατικούς. Δεν υπάρχει τέλειο πολιτικό σύστημα, δεν υπάρχει ουτοπία, δεν υπάρχει αιώνια ευδαιμονία. Η ευμάρεια δεν χαρίζεται αλλά κερδίζεται. Η εθνική ανεξαρτησία και η δημοκρατία δεν είναι εύκολα πράγματα, αλλά απαιτούν προσπάθεια και πολιτική εγρήγορση. Ευκολότερο είναι να παραδοθείς στην πατερναλιστική τυραννία των ημετέρων ανταλλάσσοντας την υποταγή σου και ξεπουλώντας την αξιοπρέπειά σου για ολίγα ψιχία που θα σου μοιράσουν οι νέοι ταγοί σου. Είναι όμως τρόπος αυτός για να ζει ένας ελεύθερος άνθρωπος;
Στην δημοκρατική Αθήνα της αρχαιότητας ο πολίτης όφειλε να είναι «καλός» και «αγαθός», δηλαδή υγιής στο σώμα και την ψυχή, και ικανός να άγει ο ίδιος τα βάρη του και να μην τα φορτώνει στους άλλους. Ιδού η πεμπτουσία του δημοκρατικού πολίτη: η πνευματική νηφαλιότητα, η πολιτιστική καλλιέργεια, η σωματική ακμή, το εργασιακό φιλότιμο. Αυτοί που αγαπούν την ελευθερία θα πρέπει να εμπνέονται από τις δημοκρατικές αξίες της αρχαίας Αθήνας και της δημοκρατικής Ρώμης, και να στέκονται καχύποπτα απέναντι σε κάθε μορφή εξουσίας. Όσοι θέλουμε να κερδίσουμε πίσω τη χώρα μας, όσοι ονειρευόμαστε μια ελληνική οικονομία της γνώσης, όσοι επιθυμούμε την ατομική ελευθερία και την ελάχιστη δυνατή φορολόγηση, χρειάζεται να συσπειρωθούμε σε ένα φιλελεύθερο κέντρο που θα διεκδικήσει την κοινοβουλευτική εξουσία και θα υλοποιήσει τις αναγκαίες πολιτικές και πολιτειακές μεταρρυθμίσεις.
